Krótka historia Scottsdale map1 map2 map5

Thursday, Apr 25th

Krótka historia Scottsdale


Prawie cała dzisiejsza Dolina Słońca była w czasach przedkolumbijskich zamieszkała przez wiele różnych plemion i ludów, o których nauka wie bardzo mało. Prześledzenie ich migracji i różnic plemiennych jest dziś prawie niemożliwe, dotyczy bowiem głównie koczowników, którzy nigdy nie stworzyli pisma i nie pozostawili po sobie żadnych przekazów, poza odłamkami ceramiki i nielicznymi narzędziami, oraz ludów co prawda osiadłych, ale na etapie przed wynalezieniem pisma. Pozostały po nich tylko ruiny osad, w których nie znaleziono żadnych zapisów. Jedyne co można porównać do pisma lub znaków, to odkryte w niektórych miejscach niezrozumiałe petroglyphs (rysunki naskalne).


Petroglify pozostawione przez Indian  Hohokam na Cocoraque Butte. Zdjęcie: Wikipedia


Wiadomo, że przez co najmniej półtora tysiąca lat oprócz pojawiających się tu okresowo koczowników, w rejonie Phoenix - w dolinach rzek Gila i Salt - żył tajemniczy lud, któremu archeologowie nadali nazwę Hohokam używając wyrazu z języka Indian Pima (O'odham). Jedyne co wiadomo na pewno to, że Hohokam byli zdolnymi budowniczymi. Prowadzili zdecydowanie osiadły tryb życia budując solidne osiedla z niewypalanej cegły, z wielopiętrowymi budynkami mieszkalnymi i publicznymi, z boiskami do gry w piłkę i innymi strukturami. Hohokam budowali też doskonałe kanały irygacyjne, dzięki którym duże obszary suchej jak pieporz pustyni Sonora stały się żyznymi oazami i po wielu wiekach umożliwiły kolonizację pustyni i południowej Arizony przez Europejczyków.

W momencie "odkrycia" Ameryki przez Krzysztofa Kolumba Hohokam nie było już w Arizonie. Do dziś nauka nie rozwikłała zagadki ich zniknięcia, nie wiadomo też czy mieszkańcy okazałych osiedli po prostu przenieśli się gdzie indziej, czy wyginęli w jakiejś nieznanej katastrofie. Przedstawiciele niektórych współcześnie żyjących plemion sugerują czasem, że są potomkami Hohokam. Podobno spokrewnieni z nimi są Indianie Hopi, ale twierdzą oni również, że są potomkami Sinagua, Ute i Zuni, jest to więc mało wiarygodne.

Kiedy na dzisiejszy Południowy Zachód zaczęli docierać Europejczycy, żyło tu na wpół koczownicze plemię mówiące językiem z Uto-Azteckiej grupy językowej O'odham, utrzymujące się z prostego rolnictwa i zbieractwa. Jedną z podstawowych roślin uprawianych przez to plemię była fasola i Indianie z sąsiednich plemion Pima nazywali ich Ba:bawĭkoʼa - "ci, którzy jedzą fasolę". Hiszpańscy konkwistadorzy przekręcili to słowo i nazwali ich Papagos, czyli "grochojady". Plemię to istnieje dio dziś, ale w 1986 roku nazwa Papago została oficjalnie uznana przez starszyznę za obraźliwą i odtąd Indianie z tej grupy nazywają się Tohono O'odham (Desert People - Ludzie Pustyni). Wraz z blisko spokrewnionymi Akimel O'odham i Hia C-ed O'odham (O'odham są potomkami żyjących tu wcześniej Sobaipuri O'odham, nazywanych też Pima, skąd pochodzi nazwa powiatu, w którym leży Tucson), Tohono żyją dziś głównie w rezerwatach: San Xavier Reservation koło Tucson, w wielkim rozciągającym sie w trzech powiatach pomiędzy Phoenix a Tucson Gila River Reservation i w Salt River Reservation na wschód od Scottsdale. Wielu żyjących w tym rezerwacie Indian nie uważa się za potomków Pima lecz za samych Pima i nie używa w odniesieniu do siebie samych nazwy Tohono O'odham lecz Pima (w rezerwacie żyje też spora grupa Indian Maricopa).


Tradycyjna chata Indian Pima strojąca w Scottsdale do końca lat 60-tych. Zdjęcie: Archiwum


Zanim w miejscu dzisiejszego Scottsdale pojawili sie biali osadnicy, była tu mała osada Indian Pima nazywana przez nich samych Vaṣai S-vaṣonĭ, co znaczy "Zgniłe Siano". Jeszcze pod koniec lat 1960-tych na rogu Indian Bend Road i Heyden Road w Scottsdale stała autentyczna i zamieszkała, tradycyjna indiańska chata, pozostałość po wiosce.


Winfield Scott. Zdjęcie: Wikipedia


W latach 1880 - 1885 były kapelan Armii USA Winfield Scott, przejeżdżając przez te okolice kilkakrotnie, nie tylko zachwycił się ich pięknem, ale dostrzegł też wielkie możliwości rozwoju rolnictwa. Wrócił tu z żoną Heleną w 1888 roku i kupił od władz 640 akrów dobrze nawodnionej ziemi w miejscu dzisiejszego centrum Scottsdale. Wraz z bratem George'm założył tam farmę i sad cytrusowy, od którego pochodziła pierwotna nazwa osady braci Scott: Orangedale. Rolnicze przedsięwzięcie niebawem rozrosło się do rozmiarów prawdziwego lokalnego imperium, w którym uprawiano nie tylko pomarańcze, ale również warzywa, orzechy, ziemniaki i owoce. Bracia Scott bardzo łatwo przekonali do osiedlenia się w rejonie Orangedale wiele rodzin ze Wschodu i ze Środkowego Zachodu (Illinois, Indiana, Missouri), nie tylko farmerów, ale również wykształconych ludzi z miast. Orangedale, przemianowane w 1894 roku na cześć założycieli Scottsdale, zaledwie w kilkanaście lat od powstania (w 1896 roku) miało już formalny system szkolnictwa publicznego. W 1897 roku zbudowano tu pierwszy sklep, w którym mieścił się też początkowo urząd pocztowy. Miasto rozwijało się bardzo szybko i na początku 1900 roku mieszkało tu i tworzyło wielu artystów malarzy i pisarzy, rzecz wyjątkowa w tamtych czasach wśród nowych osad i miasteczek. W tym samym czasie - w 1909 roku - w Scottsdale powstał, początkowo jako prywatny klub, pierwszy luksusowy ośrodek wypoczynkowy "Ingleside Inn".


Winfield Scott z żoną Heleną. Zdjęcie: Wikipedia


W latach 1908 - 1933 Scottsdale przeżyło wielki boom ekonomiczny w związku z budową nowych kanałów i zapór Granite Reef i Roosevelt na Salt River. Miasto stało się ruchliwym centrum handlowym zaopatrującym robotników w materiały i artykuły żywnościowe. Wielu z nich osiedliło się w Scottsdale na stałe. Podczas pierwszej wojny światowej Scottsdale stało się jednym z największych centrów uprawy bawełny w Arizonie. Boom bawełniany trwał do końca wojny.

W 1926 roku w Scottsdale powstał drugi luksusowy ośrodek wypoczynkowy, "Jokake Inn", którego budowę zapoczątkowała artystka malarka Jesse Benton Evans. Budynek istnieje do dziś i jest częścią wykończonego w 1988 roku u stóp Camelback Mountain wielkiego kompleksu The Phoenician Resort (Zobacz mapę). Kompleks Phoenician mieści również najwyższej klasy pole golfowe o tej samej nazwie. Scottsdale jest dziś stolicą ośrodków wypoczynkowych w Arizonie.

W latach Wielkiej Depresji w Scottsdale osiedliło się wielu artystów malarzy, pisarzy i architektów. W 1937 roku 600 akrów pustyni u podnóża McDowell Mountains kupił światowej już wtedy sławy wielki architekt chicagowski Frank Lloyd Wright. W zbudowanym tu przez niego kompleksie nazwanym Taliesin West znajdowała się zimowa siedziba rodziny Wrightów, szkoła oraz druga lokalizacja jego firmy (Zobacz mapę). W kompleksie mieści się obecnie Frank Lloyd Wright School of Architecture i fundacja jego imienia. Wpływ Franka Lloyda Wrighta na lokalną architekture był ogromny. Do dziś istnieje kilkaset budynków zaprojektowanych przez niego samego i przez jego firmę oraz przez setki naśladowców. Styl architektoniczny Franka Lloyd'a Wright'a jest do dziś widoczny w Scottsdale i w całej Dolinie Słońca. Wright zmarł w szpitalu w Phoenix w kwietniu 1959 roku po operacji usunięcia guza jelita. Sprowadzone nielegalnie z Wisconsin gdzie został pochowany, prochy wielkiego architekta, razem z prochami jego zmarłej w 1985 roku trzeciej żony


Taliesin West Frank'a Llkoyd'a Wright'a. Zdjęcie: Wikipedia


Olgivanny (Olgi Ivanovnej) Lazovich Milanoff (Miljanov), spoczywają wmurowane w ściany kompleksu Taliesin West w Scottsdale, podobno zgodnie z życzeniem Wrighta.

Pierwszą wielką firmą w Scottsdale była Motorola, której główna siedziba do dziś znajduje się we Franklin Park pod Chicago. Firma uruchomiła tam dwie wielkie montownie: pierwszą w 1950 a drugą w 1956 roku. Liczące 2,000 mieszkańców Scottsdale zostało inkorporowane w czerwcu 1951 roku. Jeszcze na początku lat 50-tych, kiedy miasto zaczynało już się stawać jednym z ważnych centrów nowoczesnego przemysłu, po głównej ulicy Scottsdale Road i przez sam środek downtow,n przepędzano stada krów z wielkich gospodarstw do bocznicy kolejowej, skąd przewożono je do "stockyards" - tymczasowych zagród w Phoenix i dalej, do rzeźni w Chicago, w Nowym Jorku i do miast na zachodnim wybrzeżu. Okrzyki kowbojów na koniach, świst batów i ryki zwierząt słyszano tu wtedy w każdy weekend. W drugiej połowie XX wieku najbliższe okolice Scottsdale przeszły wiele przeobrażeń. Farmy i rancha zamieniono na bajkowe dzielnice mieszkalne i bydło przepędza się tu jeszcze tylko dla uciechy turystów podczas corocznych obchodó Parady Śłóońca (Parada del Sol).


Stado bydła w drodze na rampę kolejową niedaleko centrum Scottsdale. Zdjęcie Courtesy:  Scottsdale Historical Society


W latach 1950 - 1970 ostatecznie uporano się z uporczywymi powodziami dzięki budowie systemu kanałów i połączeń regulujących przepływ wody. Jeden z głównych kanałów, oprócz Arizona Canal, to biegnący z północy na południe i dzielący miasto na dwie połowy 12-milowy Greenbelt, łączący cztery parki miejskie: Vista del Camino Park, Eldorado Park, Indian School Park i Chaparral Park. Po obu stronach kanału biegną trasy dla pieszych i rowerzystów o łącznej długości ponad 25 mil tworząc urocze bulwary i miejsca wypoczynkowe.

Scottsdale dziś to gwarne i ruchliwe miasto, które ponad 224,000 mieszkańców nazywa domem, a kilkaset tysięcy turystów - najlepszym miejscem na odpoczynek i relaks. Zwłaszcza północna część to prawdziwe oazy spokoju i ciszy. Zachowały się tu tereny wyglądające tak dziewiczo, że aż trudno uwierzyć, że wystarczy się odwrócić, żeby zobaczyć panoramę nowoczesnego miasta. Takie jest dzisiejsze Scottsdale.


Web Analytics