TN - Pozumienie NAFTA

NAFTA - North American Free Trade Agreement obejmuje trzy kraje: Stany Zjednoczone, Kanadę i Meksyk. Umowa o wolnym handlu między tymi krajami stworzyła szczególne związki gospodarcze i handlowe na kontynencie ułatwiając współpracę i wymianę gospodarczą i w praktyce znosząc prawie całkowicie cła i inne opłaty graniczne pomiędzy państwami członkowskimi.

Młodzi Kanadyjczycy Zdjęcie: Garry Knight

Umowa o wolnym handlu otworzyła również rynki inwestycyjne i stworzyła nowe możliwości zatrudnienia, chociaż krytycy porozumienia we wszystkich trzech krajach wskazują na nierówności w traktowaniu pracowników i szczególne restrykcje dotyczące możliwości podjęcia pracy jakie w program NAFTA wprowadziła strona amerykańska (zwłaszcza w porównaniu z przepisami pracowniczymi Unii Europejskiej). Dowodem na nierówne traktowanie partnerów porozumienia są np. różne wymagania wizowe stawiane obywatelom Kanady i Meksyku (różnice są spowodowane faktem, że Kanada jest od dawna objęta wymianą bezwizową, a Meksyk nie). Prawie od samego początku porozumienie NAFTA (przekształcane teraz w unię handlową krajów Oceanu Spokojnego - Trans Pacific Partnership) było mocno krytykowane równiez w USA. Powodów do krytyki, a coraz częściej również do stanowczego sprzeciwu wobec postanowień NAFTY, jest zresztą sporo. Nie tylko tracący pracę zwykli robotnicy winą za przenoszenie stanowisk i całych fabryk do Meksyku obarczają to porozumienie. Wielu ekonomistów równiez uważa, że oprócz sporych ułatwień, NAFTA spowodowała wiele szkód w gospodarkach wszystkich trzech krajów. Wydaje się, że największe straty poniosła jednak właśnie gospodarka amerykańska, w ogromnej mierze napędzająca o wiele mniejsze ekonomie Meksyku i Kanady. Wielu ludzi sądzi, że osłabienie dolara, inflacja i kryzys, to efekty dofinansowywania przez Amerykę słabych gospodarek partnerów. Protesty przeciwko NAFCIE mają też miejsce i w Kanadzie i w Meksyku, gdzie również odczuwane są niekorzystne skutki porozumienia. Sytuacja - ilustrowana w największym skrócie zdaniem "kupujcie produkty naszych fabryk, a nie nasze fabryki" - przypomina obawy wielu krajów Unii Europejskiej, gdzie lęk przed całkowitą utratą suwerenności na rzecz międzynarodowych korporacji (nawet nie na rzecz państwa pod nazwą Unia Europejska), wydaje się mieć całkiem realne podstawy. Póki co, wiza jednak jest i fachowcom w wielu zawodach daje możliwość ułatwionego przenoszenia się i osiedlania na terenie trzech największych państw zachodniej półkuli.

Tymczasową wizę pracownicze mogą otrzymać sponsorowani przez amerykańską firmę obywatele Kanady i Meksyku w pewnych, wybranych grupach zawodowych (w ramach porozumienia, pracownicy amerykańscy mają takie same ułatwienia w Kanadzie i w Meksyku, ale my zajmujemy się na tej stronie tylko wizami do USA). Nie jest wymagany certyfikat zatrudnienia z Departamentu Pracy ani petycja pracownicza, ale akceptowane zawody muszą się znajdować na liście Urzędu Imigracyjnego. Wszystkie zawody w kategorii „NAFTA Professionals” wymagają wyższego wykształcenia (Bachelor’s Degree lub odpowiednik Licencjatu).

Kto może uzyskać wizę TN

Obywatel Kanady lub Meksyku;

• Zawód wykonywany w USA musi się znajdować na liście zawodów akceptowanych przez USA w ramach porozumienia NAFTA;
• Wszystkie zawody na liście zawodów NAFTA wymagają co najmniej stopnia bakałarza (Bachelor’s Degree), lub Licencjatu (w Meksyku - Licenciatura);
• Osoba sponsorowana musi mieć wymagane doświadczenie i wykształcenie (musi mieć kwalifikacje zawodowe wymagane przez oferowane zatrudnienie);
• Osoba sponsorowana musi mieć ofertę pracy (może to również być oferta w niepełnym wymiarze godzin - pół etatu);

Kto może sponsorować na wizę TN

• Każde przedsiębiorstwo lub organizacja oferujące miejesce pracy w zawodzie znajdującym się naliście zawodów akceptowanych przez USA w ramach porozumienia NAFTA;
• Organizacja lub korporacja międzynarodowa posiadająca oddział albo filię w USA;
• Firmy i przedsiębiorstwa kanadyjskie lub meksykańskie transferujące pracowników do filii albo oddziału w USA bez konieczności wykazania, że pracownik był wcześniej zatrudniony przez minimum rok (jak w przypadku wizy L1 - Transfer korporacyjny).

Wymagania

Osoba ubiegająca się o wizę TN musi wykazać przy pomocy stosownej dokumentacji, że posiada wymagane wykształcenie i doświadczenie w zawodzie sponsorowanym i że jest obywatelem Kanady lub Meksyku.

Proces

Prawie wszystkie wizy tymczasowe i imigracyjne wymagają interview w konsulacie lub w ambasadzie USA. Dotyczy to również wizy TN, ale tylko w przypadku obywateli Meksyku. Obywatele Kanady nie muszą się starać o wizę w konsulacie a status TN otrzymują na przejściu granicznym po przedstawieniu dokumentacji urzędnikowi służby granicznej (rozmowa z urzędnikiem imigracyjnym na granicy to również forma interview).
Większość konsulatów przyjmuje zgłoszenia telefonicznie i wyznacza datę interview - spotkania z konsulem na rozmowę kwalifikacyjną. Wcześniej pocztą należy dostarczyć wypełnione formularze DS-156 i DS-157 (lub złożyć elektronicznie formularz DS-160), oraz kopię paszportu ważnego co najmniej 6 miesięcy od daty planowanego powrotu z USA.

Dokumentacja sponsora

Przedsiębiorstwo sponsorujące pracownika w ramach porozumienia NAFTA musi przygotować specjalny list (Letter of Employment in the United States), w którym przedstawi informacje na temat oferowanego zatrudnienia oraz informacje dodatkowe dotyczące pracownika. Wiza TN nie wymaga ani petycji pracowniczej (jak np. wizy H1B i H2B) ani certyfikatu zatrudnienia, dlatego wymagany jest przynajmniej opis stanowiska w formie listu. List musi zawierać następujące informacje:

• Opis stanowiska, na którym Meksykanin lub Kanadyjczyk zostanie zatrudniony, obowiązki i wykonywane zadania;
• Powód wjazdu do USA;
• Przewidywany okres zatrudnienia;
• Wymagania kwalifikacyjne jakie stawia pracodawca oraz kwalifikacje jakie posiada pracownik;
• Dowód, że oferowane stanowisko i zatrudnienie cudzoziemca jest zgodne z przepisami Urzędu Imigracyjnego dotyczącymi porozumienia NAFTA;
• Stawka płacy, uposażenie - wysokość, kiedy i jak wypłacane;
• Oferowana stawka płac musi być co najmniej taka sama lub przewyższać stawki oferowane pracownikom amerykańskim zgodnie z zaleceniami Departamentu Pracy (Prevailing Wage).
• Każda inna dokumentacja, kopie licencji zawodowych lub biznesowych firmy, itd., przydatna w opinii pracodawcy do wydania wizy TN.

Dokumentacja obywatela Kanady

Obywatele kanadyjscy nie muszą się starać o wizę w konsulacie USA i przedstawiają dokumentację na przejściu granicznym (Port of Entry).

• Prośba o zezwolenie na wjazd na statusie TN kierowana do Departamentu Bezpieczeństwa Narodowego (Department of Homeland Security), wypełniana na miejscu i składana na ręce urzędnika imigracyjnego;
• List od pracodawcy (Letter of Employment in the United States);
• Dokumentacja przedstawiająca wykształcenie i doświadczenie zawodowe zgodnie z wymaganiami oferty pracy w USA;
• Jeśli oferowane zatrudnienie wymaga licencji zawodowych (zezwolenia na wykonywanie zawodu - np. farmaceuci lub adwokaci), dowody w postaci dyplomów lub podobnych licencji lub zezwoleń z Kanady oraz dowód możliwości uzyskania takich zezwoleń w USA (np. list od władz stanowych wydających zezwolenia zawodowe, że kandydat może je otrzymać na podstawie przedstawianej dokumentacji, lub otrzymaną wcześniej z USA licencję zawodową);
• Dowód obywatelstwa kanadyjskiego. Do niedawna obywatele kanadyjscy nie potrzebowali paszportu ani wizy wjazdowej do USA (wymiana bezwizowa w kategorii B1/B2). Zmienione niedawno przepisy wymagają jednak paszportu jeśli obywatel kanadyjski wjeżdża do USA z innego kraju (np. lotem z Europy). Na przejściach drogowych może wciąż wystarczyć kanadyjski akt urodzenia, doradzamy jednak stanowczo paszport;
• Opłata wizowa $160.00.

Dowodem legalnego przekroczenia granicy jest formularz I-94 (Admission Departure Record) z pieczątką (Admitted) i datą upływu ważności statusu.

Dokumentacja obywatela Meksyku

• Formularz DS-160 - Aplikacja o Wizę Nieimigracyjną, formularz elektroniczny składany przez internet;
• List od pracodawcy (Letter of Employment in the United States);
• Kontrakt określający warunki finansowe i zobowiązania pracodawcy;
• Dokumentacja przedstawiająca wykształcenie i doświadczenie zawodowe aplikanta zgodnie z wymaganiami oferty pracy w USA;
• Jeśli oferowane zatrudnienie wymaga licencji zawodowych (zezwolenia na wykonywanie zawodu - np. farmaceuci lub adwokaci), dowody w postaci dyplomów lub podobnych licencji lub zezwoleń z Meksyku oraz dowód możliwości uzyskania takich zezwoleń w USA (np. list od władz stanowych wydających zezwolenia zawodowe, że kandydat może je otrzymać na podstawie przedstawianej dokumentacji, lub otrzymaną wcześniej z USA licencję zawodową);
• Paszport ważny co najmniej 6 miesięcy poza planowaną datę powrotu z USA;
• Zdjęcie bez nakrycia głowy (chyba że jesteś takiego wyznania, które wymaga nakrycia) na jasnym tle, z przodu, przesyłane elektronicznie razem z formularzem DS-160;
• Opłata wizowa.

Dokumentacja może być przesłana do konsulatu lub ambasady w Mexico City pocztą. Po zatwierdzeniu, osoba może otrzymać prawo wjazdu na przejściu granicznym (Port of Entry) zamiast wizy wklejonej w paszporcie. Dowodem legalnego przekroczenia granicy jest wtedy formularz I-94 (Admission Departure Record) z pieczątką (Admitted) i datą upływu ważności statusu.

Uwaga: procedurę dla obywateli Meksyku uproszczono dopiero 1 stycznia 2004. Wcześniej obowiązywały takie same wymagania jak w przypadku wszystkich innych nieimigracyjnych wiz pracowniczych: certyfikat zatrudnienia z Departamentu Pracy (Labor Conditional Application) i zatwierdzona przez Urząd Imigracyjny petycja pracownicza.

Uwaga: konsul może zawsze zażądać dodatkowej dokumentacji, podobnie jak w przypadku każdej innej wizy nieimigracyjnej czy imigracyjnej.

Podsumowanie

Wiza TN jest wydawana na okres do 3 lat i może być przedłużana wielokrotnie bez ograniczeń (tzn. tyle razy ile trwa zatrudnienie), ale w żadnym wypadku nie jest rodzajem stałego pobytu. Każde przedłużenie wymaga złożenia przez pracodawcę petycji pracowniczej (formularz I-129, Petition for a Nmonimmigrant Worker) oraz dokumentacji podobnej jak przy staraniu się o wizę za pierwszym razem.
Co do początkowej długości pobytu istnieje rozbieżność ponieważ strona internetowa Urzędu Imigracyjnego podaje 3 lata z możliwością przedłużania każdorazowo na rok, a Departmanet stanu podaje każdorazowo tylko rok.
TN pozwala na zabranie ze sobą najbliższej rodziny (żony lub męża i dzieci poniżej 21 lat w chwili wjazdu), którzy zachowują status tak długo jak osoba na TN utrzymuje ważny status pobytowy, ale obywatele kanadyjscy albo nie potrzebują wcale żadnej wizy (do 3 miesięcy), albo na przejściu granicznym otrzymują status TD. Obywatele meksykańscy muszą otrzymać status w konsulacie. Żona lub mąż nie mogą uzyskać zezwolenia na pracę, ale mogą się uczyć lub studiować bez konieczności zmiany ststusu na studencki (F1). TN wymaga utrzymywania stałego zamieszkania poza USA tak samo jak większość pozostałych wiz tymczasowych, wymaga wykazania mocnych związków z krajem pochodzenia i zapewnienia, że aplikant zamierza wrócić do kraju po zakończeniu pracy w USA. Pozwala też na staranie się o stały pobyt (zielona karta) podczas pobytu w USA.