Krótka historia Clarkdale map1 map2 map5

Saturday, May 11th

Krótka historia Clarkdale


Pierwsze prawa do złóż miedzi w Verde Valley zostały przyznane w 1876 roku, a w 1880 czterech inwestorów Frederick Augustus Tritle, gubernator Terytorium Arizony,  Frederick F. Thomas, inżynier górnictwa z San Francisco oraz James A. MacDonald i Eugene Jerome z Nowego Yorku, od którego nazwiska pochodzi nazwa pobliskiego Jerome, wykupili prawa do eksploatacji złóż i założyli przedsiębiorstwo wydobywcze o nazwie United Verde Copper Company.


Clarkdale, Widokówka - Main Street, wczesne lata 1950-te Zdjęcie: Archiwum


W 1884 roku, kiedy ceny miedzi spadły o ponad połowę i transport wozami zaprzężonymi w woły i konie przetopionego w Jerome metalu okazał się zbyt drogi, firma wycofała się z interesów w okolicy Jerome. Trzy lata później, w 1887, kiedy z kopalń w okolicy istniejącego już wtedy Jerome zrezygnowała nawiększa potęga kopalnictwa miedzi w USA Phelps Dodge, miejsca eksploatowane wcześniej przez United Verde Copper Company oraz samą firmę, kupił energiczny przedsiębiorca William A. Clark.


William Andrews Clark. Zdjęcie: Archiwum.


Clark zdobył ogromną fortunę w biznesie kopalnianym i na innych przedsięwzięciach w Montanie i należał do najbogatszych ludzi w Ameryce. Był doświadczonym businessmanem i trafnie ocenił, że miedź w Jerome to ogromne pieniądze a Phelps Dodge popełnia wielki błąd rezygnując z pewnej i gwarantującej poważne zyski inwestycji. Jedną z pierwszych decyzji po wykupieniu United Verde Copper Company była budowa linii kolejowej nazwanej United Verde & Pacific Railroad, z Jerome do oddalonego o 27 mil Jerome Junction, skrzyżowania z linią firmy Pacific. Stąd nazwa linii Clarka - United Verde & Pacific Railroad. Stamtąd pociągami firmy Pacific przetopiona w powiększonej hucie w Jerome miedź trafiała do Prescott.

W 1900 roku United Verde Copper Company Williama Clarka była już największą firmą wydobywczą w Arizona Territory i zatrudniała ponad 800 pracowników. Firma Clarka wyprzedziła w zyskach na terenie Arizony nawet Phelps Dodge, największego potentata w dziedzinie wydobycia miedzi. W 1914 roku, należąca do Jamesa S. Douglasa firma United Verde Extension Mining Company posiadająca prawa do eksploatacji kopalni Little Daisy Mine również rozpoczęła wydobycie rudy. Obie firmy zdominowały i zmonopolizowały wydobycie miedzi w okolicy Jerome. W ciągu kilkunastu lat z 22 działających tam firm zostały tylko dwie: firma Williama Clarka i firma Jamesa Douglasa.

W 1912 roku okazało się, że przetapialnie rudy w Jerome to za mało i obie firmy zbudowały nowe, parę mil na wschod od Jerome. Douglas zbudował swoją w dzisiejszym Cottonwood, a Clark dalej na północ, nad Verde River. W 1911 roku Clark przedłużył linię swojej kolei z Jerome do nowo zbudowanej przetapialni, ale rozumiał, że musi zorganizować całe zaplecze, nie tylko samo miejsce pracy i transport. W 1912 roku ruszyła budowa pierwszego w Arizonie zaprojektowanego od podstaw osiedla dla pracowników.

Nowe miasteczko - Clarkdale - nie pojawiło się na mapie przypadkowo, jako budowana chaotycznie i bez składu i ładu osada dla robotników, lecz została zaprojektowana w najdrobniejszych szczegółach. Centrum znajdowało się w pewnej odległości od przetapialni ze względu na niedobre powietrze. Miasteczko zostało zaprojektowane razem ze wszystkimi dostępnymi wtedy wygodami. Od samego początku miało linie telefoniczne, telegraf, sprawną kanalizację, było w pełni zelektryfikowane i miało centralne ujęcie dobrej źródlanej wody dostarczanej rurami do wszystgkich budynków. Clarkdale miało szerokie ulice i przestronne osiedla z okazałymi domami dla wysoko zarabiających pracowników zarządu firmy i ze skromniejszymi dla robotników. Domy były dzierżawione a nie sprzedawane i pozostawaly własnością firmy. Miasteczko miało główną ulicę służącą jako dystrykt handlowy, centrum administracyjne, szkoły, parki i obszary rekreacyjne, gdzie pracownicy firmy Clarka mogli spotykać się i odpoczywać po pracy. Miejsce gdzie leżało oryginalne Clarkdale czyli samo centrum, jest dziś wpisane jako cały dystrykt do Narodowego Rejestru Miejsc Historycznych.

W połowie lat 30-tych miasteczko podupadło, powoli wyczerpywały się też złoża w Jerome. Po śmierci spadkobierców Williama Clarka, całe miasteczko razem z firmą United Verde Copper Company zostało w końcu wykupione przez Phelps Dodge Mining Corporation, eksploatującą wtedy złoża w Bisbee. Po roku 1935 Clarkdale było kupowane i sprzedawane jeszcze wiele razy i podupadało coraz bardziej. W końcu, pod koniec lat 50-tych, nieliczni pozostający tu jeszcze mieszkańcy mając dość nieudolności poszczególnych właścicieli i ich braku zainteresowania losem tego miejsca i mieszkających tu ludzi, zawiązali społeczny komitet na rzecz uwolnienia się od prywatnych rządów zmieniających się właścicieli i inkorporowania miasteczka na takich samych zasadach jak inne miasta w USA. Clarkdale zostało inkorporowane 1 lipca 1957 roku i przestało być prywatną własnością.

Po przeniesieniu się do Clarkdale dużych firm z innych rejonów Arizony, miejsce to odżyło. Mieszkańcy wykupili od korporacji domy i mieszkania - większość po śmiesznie niskich cenach - i z typowego miasteczka-zaplecza, Clarkdale stało się prawdziwym miastem.

Dziś prawie cale centrum to unowocześniona ale niezmieniona, typowa amerykańska prowincjonalna architektura miejska z przełomu wieków XIX i XX. Zachowane całe centrum z galeriami, sklepami i restauracjami jest z całą pewnością warte odwiedzenia.


Web Analytics