Arizona facts map1 map2 map5

Wednesday, Dec 11th

Przewodnik | Wybierz Stan | Arizona | Arizona facts

Arizona facts


Arizona jest szóstym pod względem obszaru i szesnastym pod względem liczby ludności (ok. 6 i pół miliona mieszkańców) stanem USA. Zajmuje obszar 113,990 mil (295,234 km) kwadratowych - jest więc nieco mniejsza od Polski (o niecałe 20,000 km. kwadratowych). Arizona leży w zachodniej części Stanów Zjednoczonych i graniczy z Californią, Nevadą, Utah, Nowym Meksykiem i dwoma stanami Meksyku: Sonora i Baja California. Północno-wschodnim rogiem styka się też z Colorado w miejscu zwanym Four Corners. Jedna czwarta powierzchni stanu to wydzielone tereny federalne posiadające status rezerwatów indiańskich, w których mieszka 21 różnych plemion. Tylko około 15% powierzchni Arizony jest jeszcze w rękach prywatnych, reszta to parki stanowe i federalne, lasy  i pomniki przyrody, oraz obszary i bazy wojskowe.

Arizona składa się z trzech głównych formacji geologicznych: Wyżyny Colorado na północy, Basin and Range Region na południu i z obszaru przejściowego Transition Zone. Oprócz ukształtowania terenu, klimat i roślinność mają ogromny wpływ na powstawanie lokalnych ekosystemów. W Arizonie wyróżniamy więc pięć osobnych regionów.

Colorado-Plateau

Można się spotkać z opinią, że Arizona to głównie pustynia i kaktusy. Chociaż jest tu i pustynia i kaktusy, to czywiście nieprawda: ponad 27% obszaru stanu zajmują lasy, a największe skupisko sosny Ponderosa w USA występuje właśnie w Arizonie. Środkowo-wschodnia i północna część stanu to obszar geograficznie należący do wielkiej Wyżyny Colorado i różni się mocno od pustynnych rejonów na południu. Granica Wyżyny Colorado obejmującej części Utah, Colorado, New Mexico i Arizony to ponad 600-metrowej wysokości urwisko ciągnące się od granicy z Californią aż po granicę z Nowym Meksykiem na wschodzie. Najważniejszy element południowej krawędzi Wyżyny Colorado to wyrzeźbiony przez rzekę o tej samej nazwie majestatyczny Grand Canyon. Prawdziwie pustynny klimat i geografia, a także flora i fauna występują w południowej i południowo-zachodniej części Arizony, wzdłuż granicy z Meksykiem.

Przeważa również opinia, że Arizona to stan prawie całkiem niezaludniony, że poza Phoenix nie ma tam właściwie nic. A tymczasem w Arizonie mieszka prawie dwa razy więcej ludzi niż w sąsiednim Utah, ponad milion więcej niż w Colorado i ponad trzy razy więcej niż w New Mexico. Mesy i łagodne wzgórza wzdłuż granicy z Nowym Meksykiem to tysiące akrów żyznych łąk nadających się świetnie do hodowli bydła i upraw. Arizona to również doskonały klimat - gorący ale suchy, zwlaszcza na południu, sprzyjający leczeniu wielu schorzeń dróg oddechowych.

Wielkim problemem Arizony był od najdawniejszych czasów brak wody - zwłaszcza w południowej części stanu. Powstanie osady Phoenix stało się możliwe tylko dzięki odkryciu i wykorzystaniu starych kanałów irygacyjnych zbudowanych ponad tysiąc lat temu przez Indian Hohokam, a osadnictwa w okolicy dziesiejszego Tucson - głównie dzięki studniom. Pomimo, że w niektórych łańcuchach górskich notowane są spore opady - nawet do 70, 80 cm rocznie - prawie całe południe stanu cierpiało na brak wody aż do XX wieku. Wielkie projekty irygacyjne zmieniły jednak oblicze stanu całkowicie, zamieniając wiekszość jego obszaru z jałowej pustyni w żyzne łąki i tereny rolnicze. Zapory wodne Roosevelta, Horse Mesa, Mormon Flat i Stewart Mountain oraz system zbiorników retencyjnych i kanałów, nawadniają całą dolinę Salt River. Rejon Yumy otrzymuje wodę z zapory Gillespie na rzece Gila, a zapora Coolidge wraz ze zbiornikiem San Carlos nawadnia cały obszar Casa Grande na południowym zachodzie stanu. Zachodnia Arizona i część Californi są zaopatrywane w wodę przez akwedukty z zapór Hoovera, Glen Canyon, Davies, Parker, Imperial i Laguna. Parker Dam zaopatruje w wodę obszar Phoenix i Tucson. Dzięki zaporom i akweduktom, woda jest również pompowana spowrotem pod ziemię dla wyrównania zasobów wypompowywanych przez lokalne studnie. Arizona jest dziś stanem o znaczącej produkcji rolnej i hodowli i przez kilkanaście lat była największym producentem bawełny w USA. W pustynnym klimacie większej części Arizony, takie osiągnięcia są możliwe wyłącznie dzięki irygacji.

Pomimo upałów dobrze przekraczających latem 100 stopni Fahrenheita (38 - 40° C), wielkich połaci faktycznie nienadającej się do życia pustyni gdzie nigdy nie pada deszcz i gdzie nie ma ani kropli wody, ludzie osiedlali się tu od tysięcy lat. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą sprzed 25,000 lat. W XVI wieku Hiszpanie eksplorowali te tereny w poszukiwaniu złota, ale wkrótce stworzyli tu sieć misji, miasteczek i osad. Hiszpańskie Tucson jest jednym z najstarszych miast na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Po przejęciu tych terenów przez USA po wygranej wojnie z Meksykiem w 1848 roku, Arizonę zaczęli odkrywać Amerykanie ze Wschodniego Wybrzeża. Najpierw pionierzy i awanturnicy, potem, podczas krótkotrwałej Gorączki Złota, górnicy, poszukiwacze i hordy szulerów, a później rzesze gruźlików mających nadzieję podleczyć płuca arizońskim słońcem i suchym powietrzem. Dzięki nowym liniom kolejowym stan stał się łatwo osiągalny i niebawem zdrowi ludzie również odkryli uroki Arizony, a spędzanie zimy w ciepłym klimacie stało się niezwykle modne wśród zamożniejszych obywateli Nowego Yorku, Philadelphii czy Chicago. Złota znaleziono niewiele, przy okazji odkryto jednak wspaniałe tereny rolnicze i tysiące akrów żyznych łąk, a na przełomie wieków w Arizonie odkryto również ogromne pokłady miedzi, stanowiące dziś - obok turystyki - jeden z najważniejszych przemysłów stanu. Miedzi jest w Arizonie tak dużo, że stan doczekał się nowego przydomku: The Copper State. W okolicy Tombstone odkryto srebro, a miasteczko stało się największym "miastem pomiędzy Chicago i San Francisco". Tombstone nie stało się jednak sławne z powodu srebra, ale z powodu bezprawia typowej przygranicznej osady pełnej szulerów i panienek lekkich obyczajów i z powodu słynnej strzelaniny w OK Corral w 1881 roku. Wyatt Earp i Doc Holliday stali się sławni, napisano o nich kilkadziesiąt książek i nakręcono kilka filmów, a na miejscowym cmentarzu Boot Hill w Tombstone do dziś stoją nagrobki braci McLawry i Billy Clantona.

W ostatnich pięćdziesięciu latach Arizona przeżyła największy w swojej historii napływ emerytów osiedlających się całymi tysiącami w Phoenix i w północnych rejonach stanu i przyczyniając się do wielkiego boomu w budownictwie i handlu nieruchomościami. 


Web Analytics